ATIKSIZ MUTFAK MÜMKÜN MÜ?
Yoğun bir günün sonunda sofra başında toplanmışsınız. Yemekler yapılmış, sıcacık bir çorba ile başlayan yemekte herkes gününün nasıl geçtiğini anlatmış. Yemekten sonra masa hep beraber toplanmış, artık bulaşıklar kalkıyor. Hadi birlikte mutfakta o sırada neler oluyor bir bakalım mı? Hatta biraz öncesine gidelim. Yemeğin hazırlık, hatta malzemelerin alınması sırasına. Çünkü bugün konumuz atıksız mutfaksa aslında bütün iş doğru planlama ile başlıyor.
Türkiye'de her saat başında bir tabak yemek ya da tabağa denk gelecek gıda çöpe atılıyor. Daha geniş bakarsak her saat başı 1000 ton gıda farklı nedenlerle israf oluyor. Birdenbire bu rakamları duymak can sıkıcı değil mi? Ancak bir konuda ilerlemek istiyorsak önce güncel tabloyu bilmek gerekiyor. Konumuz atıksız gıda olduğuna göre üretimden sofraya bütünsel bakmak çok önemli.
'Peki neden biz?' dediğinizi de duyar gibiyiz. Gıda israfının nerelerde yapıldığına baktığımızda gıda israfının yüzde 60'ının evlerde gerçekleştiğini görüyoruz.
Önce alışveriş dedik ve planlama dedik. Haftalık bir yemek planı yapmak ve bu sırada;
*Gelecek hafta neler olacak, misafir gelecek mi ya da siz misafirliğe gidecek misiniz?
*Dolapta, buzlukta neler var ve hangileri öncelikle tüketilmeli. Bunlara bakmak oldukça önemli. Hatta buzdolabında bir kaseye yumuşayan ürünleri koyarak daha görünür hale gelmesini sağlamak onları çöp olmaktan kurtarmak için çok iyi bir yöntem.
*Yumuşayan meyvelerden ya da diriliğini kaybeden sebzelerden yapabileceğiniz basit tarifler öğrenerek ev halkına taze tüketilmesi çok cazip gelmeyen bu gıdaları farklı şekillerde sunabilirsiniz.
Alışveriş öncesi madem dolaplara baktık, fazla alınmış tüketebileceğinizden çok bir şeyler var mı buna da bakmalı. Fazlasını paylaşmak da çok iyi bir atık engelleme yöntemi. Bizim komşuluk ilişkilerimiz buna zaten çok uygun. Ancak dünyada gıda paylaşımı üzerine uygulamalar da hızla yayılıyor.
- Buzlukta poşet ya da kavanozlarda ya da kilerde yine kaplarda sakladığınız gıdalara tarih atmak da çok işinize yarayacaktır. Böylece ilk önce aldığınız şeyleri ilk kullanarak stok yapılan malzemeler varsa hepsini zamanında tüketebilirsiniz. Zamanı geçti diye çöpe atmak zorunda kalmazsınız.
Plan yaparken misafirliğe gidebilir ya da dışarıda da yiyebilirsiniz demiştik;
*Hayır diyerek misafirlikte veya başka bir etkinlikte tabağınıza yemeyeceğiniz şeyleri sırf ayıp olmasın diye almayarak israf olmasını engelleyebilirsiniz.
*Dışarıda yediğinizde tabağınızda ya da masada kalan yiyecekleri yanınıza paket alabilirsiniz.
Soframıza geri dönelim mi? Yemekleri hazırlarken de yemek bittikten sonra bulaşıkları toplarken de çok fazla artık oluyor. Bunları da çöpe atmak yerine kompost yöntemiyle tekrar toprağa katılmalarını sağlayabilirsiniz.
Unutmayalım; Howard Zinn'in dediği gibi "Küçük hareketler milyonlarca insan tarafından tekrarlandığında dünyayı değiştirebilir".
Kaynak: UNEP 2021 Gıda İsrafı Endeksi Raporu