ANADOLU’NUN KIRMIZI ALTINI; KIZILTEPE MERCİMEĞİ

Mardin Kızıltepe kırmızı mercimeğinin yetiştirilmesi, Mezopotamya'nın binlerce yıllık tarım geleneğine dayanır. Dünya tarımının doğduğu yer olarak kabul edilen Mezopotamya ve bu bölgenin verimli toprakları, insanlık tarihinin ilk tarım faaliyetlerine de ev sahipliği yapmıştır. Mercimek, buğday ve arpa gibi tahıllarla birlikte, Mezopotamya'da yetiştirilen ilk tarım ürünlerinden biri. Mezopotamya'nın nehirleri olan Fırat ve Dicle'nin suladığı bu topraklar, tarih boyunca pek çok medeniyetin gelişmesine olanak sağladı. Sümerler, Babiller, Asurlar ve daha sonra Osmanlılar, bu bölgede tarım yaptı ve mercimek gibi baklagillerin üretimini destekledi. Kızıltepe ve çevresi, bu zengin tarım mirasını günümüzde de sürdürmekte.

Bu bölgenin toprakları, mercimek üretimi için ideal koşullara sahip. Mercimekler, ekimden hasada kadar özenle yetiştirilir ve modern tarım teknikleriyle desteklenir. Toprak analizi, uygun gübreleme ve sulama teknikleri sayesinde, Kızıltepe mercimeği hem kalite hem de verim açısından üstün özelliklere taşır. Dünyanın en kaliteli mercimekleri bu bölgede yetişir. Uzun bir geçmişe sahip olan bu mercimek türü, adını yetiştiği bereketli toprakları ve iklimiyle öne çıkan Kızıltepe ovasından alır. Öyle ki bu kırmızı altının Coğrafi İşaret Tescil Belgesi ile tescillenmiş olması hiç de tesadüf değil.

Kızıltepe kırmızı mercimeği, yüksek oranda protein içeriğine sahip olduğu gibi A, B ve D vitaminlerince de zengin bir yemeklik tane baklagil bitkisi. Yerli tohumdan üretilen, kışlık olarak ekilen mercimek, temmuz ayında hasat edilir. Hasadı tamamlanan mercimekler ayıklanıp kabuklarından ayrılır. Yapraklarından arındırılan tam taneler kullanıma hazır hale gelip özenle paketlenir. Küçük boyutta, parlak kırmızı renkte, yüksek su tutma kapasitesine sahip mercimek, aynı zamanda kısa pişirme süresine sahip. Düşük nem içeriği sebebiyle depolama süresince küflenme ve böceklenme gibi bozulmalara karşı daha uzun süre dayanabilir. Ayrıca tanelerin kuru yapıda olması, yaprak tipi üretimde çeneklerin ezilmeden birbirinden ayrılmasını kolaylaştırır. Yaygın olarak çorbalarda, sıcak ve soğuk yemeklerde kullanılır.

Mercimek tanelerinin kabukları soyulup çenekleri birbirinden ayrılmış ya da ayrılmamış olarak iki farklı tipte üretilebilir. Çenekleri ayrılmış mercimekler 'yaprak', çenekleri ayrılmamış mercimekler 'futbol' veya 'bütün' olarak da adlandırılır. Her iki tipte üretilen ürünlere de son üründe toplam yağ oranı en çok yüzde 2.5 olacak şekilde ayçiçek yağı kullanılarak parlatma işlemi uygulanabilir.

Coğrafi sınırdaki tarım arazileri kırmızımsı kahverengiye sahip bu topraklarda, kış aylarında yağışlı geçen ılıman Akdeniz iklimi, yazın ise kurak ve sıcak geçen karasal iklim etkisini gösterir. Mercimek bitkisinin yaşam döngüsünün sonuna denk gelen mayıs ayında, hızla artan hava sıcaklıkları bitkiyi strese sokup çiçeklenmeyi durdurarak mercimek tanelerinin hızlı olgunlaşmasına sebep olur. Hızlı olgunlaşma, Kızıltepe kırmızı mercimeğinin su tutma kapasitesinin yüksek olmasını sağlar. Gerek biçerdöverle gerekse traktöre bağlı biçim aletiyle yapılan hasat döneminde, coğrafi sınırdaki havanın düşük bağıl nemi, tanelerin çok daha kuru olmasını sağlar. Bu durum, hem işleme sırasında tanelerin kırılmadan ikiye bölünmesini kolaylaştırır hem de mercimeği daha uzun ömürlü yapar. Ayrıca, olgunlaşma döneminde güneşli gün sayısının da fazla olması Kızıltepe kırmızı mercimeğine tipik rengini veren turuncu-kırmızı pigmentlerin miktarını artıran bir unsurdur.

Doğanın ülkemize ve dünyaya armağanı olan bu mükemmel baklagil, bizlere çok şanslı olduğumuzun bir kanıtı niteliğinde. Bu armağanı korumak ise bizim ellerimizde. Değerli besin kaynağı mercimeğimize sahip çıkmak ve sürdürülebilirliğini desteklemek ise görevimiz niteliğinde.