Sofra, Yerel Ürünün İzinde - Yüzyılların Zeytincilik Mirası; Milas Zeytini

Milas zeytini, Muğla iline bağlı Milas bölgesinde yetişen nadide bir zeytin çeşidi. Özellikle 'memecik' türü Milas'ın en önemli tarım ürünlerinden biri. 2020 yılında Avrupa Birliği tarafından coğrafi işaretle koruma altına alınması, Milas zeytininin uluslararası düzeyde tanınmasına ve bölgenin zeytincilik mirasının takdir edilmesine vesile olmuştur.

İlkçağlardan günümüze kadar zeytin, Milas'ta en temel geçim kaynağı olmuştur. Zeytinler bu bölgede çok geniş bir alan kaplar. Günümüzden geriye doğru küçük bir tarihi yolculuk yaptığımızda, Milas'ta insan yaşamının tespit edildiği tarih öncesi dönemde yani tam 8 bin yıl önce de zeytin ağaçlarının varlığına rastlanmıştır. Yani zeytincilik, binlerce yıldır Milas ekonomisinin ve insan geçiminin temelini oluşturan bir unsur olmuştur. Milas deyince akla, tarih ve zeytin gelir. Muğla ilinde en çok zeytin ağacına sahip ilçe Milas'tır. Bu bölge Türkiye'nin tane zeytin üretiminin yüzde 10'unu karşılamaktadır. Hal böyle olunca da Ege Bölgesi'nin ve Türkiye'nin en önemli zeytin üretim merkezlerinden birisi konumda yer alması kaçınılmazdır. Yani zeytin ağacı, tarih boyunca bölge halkı için hem bir geçim kaynağı hem de kültürel bir sembol olmuştur. Osmanlı döneminde yüksek kalitesi ile tanınan Milas zeytinyağı bölgenin ekonomik gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Günümüzde de zeytin hasadı döneminde düzenlenen festivaller ve kutlamalar, bu ürünün Milas kültüründeki derin yerini bizlere gösteriyor.

Milas yağlı zeytini, özellikle 'memecik' çeşidi ile bilinmektedir. Milas çevresindeki zeytin ağaçlarının yüzde 99'u memecik, yüzde 1'i ise Gemlik çeşidi zeytindir. Memecik çeşidi oval şekli, uç kısmındaki karakteristik küçük çıkıntısı ve hasat sonrası zeytinyağına dönüşme sürecindeki yüksek verimliliği ile ön plana çıkmaktadır. Bu zeytinyağı, koyu yeşil ile altın sarısı arasında değişen renk tonlarına sahiptir. Meyvemsi ve baharatlı bir aroma profili sunar. İçeriğindeki yüksek antioksidan seviyeleri sayesinde de sağlık açısından da oldukça değerlidir ve Akdeniz diyetinin vazgeçilmez bir parçası olarak bilinir. Doğal salamura zeytin olan Milas yağlı zeytini, bütün zeytin sınıfında olup çizik zeytin olarak piyasaya sunuluyor.

Milas'ta zeytin hasadı; ekim ve kasım aylarında büyük bir özenle gerçekleştirilir. Zeytinler elle toplandıktan sonra aynı gün içerisinde işlenerek zeytinyağına dönüştürülür. Bu titiz süreç, zeytinyağının tazeliğini ve yüksek besin değerlerini korumak için hayati önem taşır. Geleneksel yöntemlerle modern tarım tekniklerinin bir arada kullanıldığı bu üretim süreci Milas zeytinyağının doğallığını ve sağlık açısından faydalarını da artırıyor.

Milas zeytini ve zeytinyağı, sadece bir tarım ürünü değil, aynı zamanda Milas'ın kültürel kimliğini yansıtan bir mirastır. Yüzyıllardır süregelen zeytincilik geleneğinin bir temsilcisi olarak Milas zeytini, bölgenin tarihine ve doğasına bir saygı duruşu niteliğindedir.